przyroda

Czapla biala

Czapla biała (Ardea alba)

Czapla biała jest gatunkiem powszechnie spotykanym w Dolinie Dolnej Odry, występuje przez cały rok, choć największe liczebności osiąga podczas wędrówki jesiennej a czasem nawet zimowania.

Do tej pory nie stwierdzono gniazdowania czapli białej w Dolinie Dolnej Odry. Jest to jednak jeden z gatunków zwiększających swoją liczebność w Polsce i w Europie. W wyniku zmian klimatycznych kolonizuje nowe obszary. Jej ekspansja w kierunków północno zachodnim spowodowała, że zaczęła gniazdować już wielu regionach Polski, szczególnie na wschodzie. Czekamy zatem kiedy zagnieździ się w Dolinie Dolnej Odry.

fot. Piotr Piznal

Rybitwa czarna (Chlidonias niger)

Rybitwa czarna to sztandarowy gatunek obszaru Doliny Dolnej Odry. Największa populacja zamieszkuje Międzyodrze, gniazduje tu co roku ponad 100 par, co stanowi spory odsetek populacji krajowej i europejskiej. W całej Dolinie Dolnej Odry razem z jej częścią niemiecką gniazduje około 400 par tego gatunku. Stanowi to do 10% populacji polskiej i do 25% populacji niemieckiej i  do 4% całej populacji Unii Europejskiej.

Jednocześnie rybitwa czarna to gatunek zagrożony wyginięciem, znalazł się na polskiej czerwonej liście ptaków. Zatem obszar Doliny Dolnej Odry a w szczególności Międzyodrze to refugium, gdzie gatunek ten ma szansę na przetrwanie.

fot. Piotr Chara

Rokitniczka (Acrocephalus schoenobaenus)

Rokitniczka to jeden z najliczniejszych gatunków ptaków gniazdujących na Międzyodrzu, szacuje się, że w 2013 roku na tym terenie gniazdowało ponad 5000 par.

Przedwojenny ornitolog Paul Robien pisał, że w tamtych czasach na Międzyodrzu, blisko spokrewniony z rokitniczką gatunek wodniczka (dzisiaj u nas wymarła), była liczniejsza od rokitniczki. Zatem wodniczka jeszcze kilkadziesiąt lat temu musiała być na Międzyodrzu jednym z najliczniejszych gatunków ptaków. Dziś wodniczka (Acrocephalus paludicola) to jeden z najbardziej zagrożonych wędrownych ptaków wróblowych w Europie. Jej zachodnia populacja, której resztki gniazdowały do niedawna w Dolinie Dolnej Odry, niestety już wymarła. Sytuacja ta wyraźnie pokazuje jak szybko, w przeciągu kilku dekad, my ludzie potrafimy doprowadzić do unicestwienia całych populacji a nawet gatunków.

fot. Dominik Marchowski

Przyroda Doliny Dolnej Odry

Międzyodrze jest rozległym torfowiskiem fluwiogenicznym, w którym stagnująca w gruncie woda pochodzi z okresowych wylewów wód rzecznych. Cały obszar pocięty jest gęstą siecią starorzeczy, jeziorek i mniej lub bardziej drożnych kanałów oraz rowów, z roślinnością nie spotykaną już u ujścia rzek w tej części kontynentu. Badania prowadzone na tym obszarze w ostatnich 30 latach potwierdziły nieprzeciętne walory przyrodnicze tego obszaru, zasługujące na najwyższą formę ochrony w postaci parku narodowego. Flora przyszłego parku narodowego liczy co najmniej 436 gatunków, w tym wiele gatunków objętych ochroną prawną i zagrożonych wyginięciem. Cennymi siedliskami przyrodniczymi są lasy łęgowe i ziołorośla nadrzeczne. Wyróżniającym się elementem jest szata roślinna wód, z takimi perełkami jak: grzybieńczyk wodny, kotewka orzech wodny i salwinia pływająca. Botanicy wskazuję na wysoce naturalny charakter roślinności Międzyodrza i wskazują na ogromną rolę tego obszaru w ochronie ginących i zagrożonych gatunków szaty roślinnej.

 

 

Wielkim bogactwem charakteryzuje się fauna Międzyodrza, w szczególności awifauna: odnotowano tu ok. 220 gatunków ptaków, w tym 125 lęgowych. Stwierdzono gniazdowanie 21 gatunków z „Czerwonej listy ptaków Polski”. Dla wielu gatunków na Międzyodrzu występują kluczowe populacje w skali Polski, dotyczy to: łabędzia niemego, gęgawy, krakwy, cyranki, płaskonosa, bąka, błotniaka stawowego, wodnika, kropiatki, zielonki, kszyka, rybitwy czarnej, słowika szarego, podróżniczka i brzęczki. Postulowany park narodowy jest także częścią międzynarodowej ostoi ptaków, ważnym korytarzem migracyjnym, miejscem odpoczynku i zimowiskiem dla gęsi, kaczek i żurawi. Ważną grupę zwierząt na Międzyodrzu stanową ssaki, w tym 8 gatunków nietoperzy. Sztandarowymi gatunkami międzyodrzańskich wód są bóbr i wydra. W ostatnich latach na tym obszarze pojawiły się jelenie, a w 2022 r. stwierdzono po raz pierwszy rozród wilków. Herpetofauna (płazy i gady) reprezentowana jest przez 16 gatunków, z największą na Pomorzu populacją żaby śmieszki. W wodach Międzyodrza stwierdzono występowanie 46 gatunków ryb i minoga rzecznego. Planowany park narodowy to również bogate siedlisko fauny bezkręgowej, z co najmniej 145 gatunkami.

Cyraneczka (Anas crecca), fot. P. Chara
Brodziec śniady (Tringa erythropus), fot. P. Chara
Zausznik (Podiceps nigricollis), fot. P. Chara
Wodnik (Rallus aquaticus), fot. P. Chara
Perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegena), fot. P. Chara