FAQ
Fot. Piotr Chara
Najczęściej zadawane pytania
Kto odpowiada za ustanowienie parku narodowego?
Park narodowy jest powoływany mocą ustawy, która jest aktem prawnym uchwalanym przez Sejm zwykłą większością głosów. Aby do tego doszło, potrzebna jest wcześniejsza inicjatywa ustawy o powołanie parku narodowego, z którą może wystąpić: Rada Ministrów, grupa co najmniej 15 posłów/posłanek, komisja sejmowa, Sejm, Senat lub Prezydent RP. Z inicjatywą ustawodawczą, co ważne, może także wystąpić grupa 100 tys. obywateli/lek mających prawa wyborcze. Natomiast określenie granic parku narodowego, może nastąpić po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami uchwałodawczymi jednostek samorządu terytorialnego (czyli samorządami gmin na terenie których powoływany jest park), a także po zaopiniowaniu granic przez zainteresowane organizacje pozarządowe.
Z jakich źródeł będzie finansowany park narodowy?
Park Narodowy Doliny Dolnej Odry będzie finansowany na takich samych zasadach jak pozostałe parki narodowe, częściowo z dotacji z budżetu państwa, z dotacji innych instytucji i działalności gospodarczej. Każdy park narodowy ma status osoby prawnej, wobec tego prowadzi samodzielną gospodarkę finansową, a z pozyskanych środków i przychodów pokrywa wydatki i koszty związane z realizacją swoich zadań. Ok. 33% środków pochodzi z działalności gospodarczej, dopłat, dzierżaw i innych. Ok. 31% środków, które zasilają budżet parków narodowych, pochodzi z dotacji z budżetu państwa. Ok. 36% środków parki pozyskują m.in. ze źródeł zewnętrznych takich jak np. fundusze UE, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Leśny.
Jakie korzyści może odnieść lokalna społeczność z faktu ustanowienia parku narodowego?
Utworzenie parku narodowego niesie społeczne i gospodarcze korzyści związane przede wszystkim z możliwością rozwoju turystyki. Park narodowy już z chwilą jego utworzenia staje się atrakcją turystyczną. Potencjalny turysta organizując podróż, zwraca uwagę na miejsca i obiekty o najwyższej randze, a do takich w skali kraju niewątpliwie zaliczają się parki narodowe. Przyciągają one wielu turystów, w tym zagranicznych, dla których Polska uchodzi za kraj o wybitnych walorach przyrodniczych. Napływ turystów jest bodźcem do rozwoju szeregu usług w parku narodowym i jego okolicach. Powstają nowe obiekty noclegowe, gastronomiczne, wypożyczalnie sprzętów turystycznych, lokalne biura turystyczne świadczące usługi przewodnickie, aktywizują się miejscowe stowarzyszenia. Organizowane są wydarzenia przyrodnicze i kulturalne. Doskonale obrazuje to wzrost rozwoju społecznego i gospodarczego w analogicznych obszarach w kraju, np. wokół Biebrzańskiego Parku Narodowego, Białowieskiego Parku Narodowego czy w gminie Słońsk przy Parku Narodowym Ujście Warty.
Czy w parku narodowym można będzie biwakować, spacerować, jeździć rowerem?
Należy pamiętać, że Międzyodrze, to teren bagienny, poprzecinany kanałami i starorzeczami, w dużej części od zawsze niedostępny właśnie z uwagi na swój charakter. Część parku z pewnością będzie niedostępna zarówno ze względu na warunki terenowe, jak i podyktowane celami ochrony przyrody. Dla skanalizowania ruchu turystycznego będą wyznaczone szlaki piesze i wodne, a także miejsca biwakowania. Możliwości pozyskania środków finansowych przez park sprawią, że łatwiej będzie można zaplanować ścieżki, trasy, kładki przez bagna i inne atrakcje turystyczne. Powołanie parku narodowego sprawi zatem, że Międzyodrze będzie bardziej dostępne dla ludzi niż obecnie.
Czy w parku narodowym będzie można pływać łodzią z silnikiem spalinowym?
Po powstaniu parku narodowego nie planuje się żadnych zmian w tym zakresie. Oznacza to, że silnikami spalinowymi będzie można pływać po Regalicy (Odrze Wschodniej), Odrze Zachodniej oraz na tzw. Kanale Berlińskim (Stara Regalica) łączącym obie Odry od śluzy Berlińskiej na Regalicy do śluzy Berlińskiej na Odrze Zachodniej.
Czy do parku narodowego będą obowiązywały bilety wstępu?
Opłaty za wstęp do parku narodowego nie muszą być pobierane. Z ewentualnych opłat zwolnieni są mieszkańcy gmin położonych na terenie parku i gmin z nimi graniczących. Dla pozostałych osób za wstęp do parku narodowego lub na niektóre jego obszary mogą, ale nie muszą, być pobierane opłaty. Wysokość opłaty ustala dyrektor parku, przy czym obecnie kwota ta nie może być większa niż 8 zł, i podlega ulgom i zwolnieniom (m.in. dzieci do lat 7, uczniowie i studenci odbywający zajęcia w parku, posiadacze karty dużej rodziny, osoby niepełnosprawne, emeryci, renciści).
Czy w parku narodowym będzie można łowić ryby?
Prawo ochrony przyrody dopuszcza wędkowanie w parku jako formę rekreacji i udostępnienia parku do rekreacji. Ustawa o ochronie przyrody zabrania połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych. Oznacza to, że łowienie ryb może być dopuszczone. Funkcjonuje ono choćby w pobliskim Parku Narodowym Ujście Warty.
Czy w parku narodowym będzie dopuszczona gospodarka rybacka?
Tak, rybołówstwo będzie w parku możliwe jako działanie w ramach zadań ochronnych, a jego zasady będą określone w planie ochrony parku.
Czy w parku narodowym będzie można polować?
Podobnie jak we wszystkich parkach narodowych w Polsce, będzie obowiązywał zakaz polowania.
Ustawa o ochronie przyrody dopuszcza polowania w parku narodowym wynikające z zadań w planie ochrony i może to dotyczyć np. polowania na gatunki inwazyjne zwierząt, które są uznawane za zagrażające gatunkom rodzimym.
Czy w parku narodowym będzie można fotografować przyrodę?
W parkach narodowych nie obowiązują zakazy amatorskiego robienia zdjęć czy filmowania, o ile odbywać się to będzie bez płoszenia i niepokojenia zwierząt.
Czy nad obszarem parku narodowego będzie można latać dronem?
Nad wszystkimi parkami narodowymi w Polsce rozciągają się strefy R (Restricted), czyli ograniczone – co oznacza, że zgodę na lot dronem nad strefą R (czyli parkiem narodowym) wydaje dyrektor parku. Zakaz ten nie powinien jednak być uciążliwy dla użytkowników dronów, gdyż ze względu na lokalizację parku najlepsze zdjęcia przy użyciu drona wykonuje się spoza jego granic.
Czy żegluga na Odrze będzie kolidowała z parkiem narodowym?
Park narodowy będzie ustanowiony w obszarze Międzyodrza, w granicach obecnego parku krajobrazowego, co nie będzie kolidowało z żeglugą na Odrze. Żegluga na Regalicy (Odrze Wschodniej) i Odrze Zachodniej będzie odbywała się na takich samych zasadach jak obecnie.
Czy w parku narodowym przewiduje się udrożnianie kanałów i przywrócenie funkcjonowania budowli hydrotechnicznych?
Będziemy postulowali o prowadzenie takich prac, w ramach ochrony czynnej tego obszaru. Udrożnianie kanałów jest niezbędne dla cyrkulacji wody na Międzyodrzu, a także zwiększy objętość wody, którą może ono zgromadzić. Cyrkulacja wód oznacza usuwanie z kanałów nadmiaru materii organicznej i utrzymywanie w nich dobrych warunków tlenowych. Dobre natlenienie niezbędne jest dla życia i rozmnażania się wielu gatunków bezkręgowców i ryb. Dzięki temu Międzyodrze stanie się również rezerwuarem ryb i mięczaków skrzelodysznych dla Odry, co jest tak istotne przy odtwarzaniu się w niej życia po katastrofie odrzańskiej z lata 2022. Przywrócenie funkcjonowania śluz umożliwi zalewanie Miedzyodrza podczas wysokich stanów wód i powodzi. Brak konserwacji śluz oraz ich całkowite bądź częściowe zamknięcie spowodowało nagromadzenie się w nich roślinności wodnej i zaczopowanie, co z kolei spowodowało zablokowanie poziomego przepływu wody z Odry Zachodniej do Regalicy, Dotyczy to głównie Międzyodrza środkowego. Działania ochrony czynnej będą zmierzały do przywrócenia naturalnego przepływu wody w kanałach, dzięki czemu będą one samoistnie się oczyszczać i zatrzymany zostanie proces ich zarastania i lądowacenia. Zalewnie jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania siedlisk przyrodniczych Międzyodrza, a jednocześnie może być formą ochrony przeciwpowodziowej.
Jakie są główne cele działań, które mają być realizowane w parku narodowym?
Posiadając zasoby ludzkie, zaplecze techniczne, merytoryczną wiedzę i doświadczenia zebrane w tym zakresie park narodowy może podjąć zabiegi czynnej ochrony dążące do odtworzenia wartości przyrodniczej, ich utrzymania i ochrony przed zagrożeniami. Poprzedzone badaniami zabiegi będą obejmować zmiany w strukturze budowli hydrotechnicznych, zwłaszcza wałów, grobli, które odcinają i powstrzymują przepływ wody doprowadzając do utworzenia niekorzystnych dla środowiska przyrodniczego zastoisk borykających się z brakiem tlenu w wodzie. Ponadto do zabiegów czynnej ochrony należeć będzie między innymi odtworzenie mozaiki siedlisk charakterystycznych dla śródlądowej delty Odry. Będą to zróżnicowane środowiska podmokłe od łęgów, zalewowych łąk kośnych, przez zasilane w różnym stopniu starorzecza, płytkie wielkopowierzchniowe rozlewiska. Osobnym kompleksowym działaniem będzie ochrona gatunkowa. Wsparcie w tej kwestii obejmie zapewne lęgowiska ptaków. Przykładem wsparcia jest grodzenie lęgowisk przed presją drapieżników czy budowa specjalnych bezpiecznych miejsc lęgowych. Powstanie również infrastruktura turystyczno-edukacyjna umożliwiająca ludziom zobaczenie wszystkich walorów tego obszaru, co obecnie możliwe jest tylko w ograniczonym stopniu. Utworzenie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry to połączenie szeregu zależności odpowiedzialnych za skuteczne i długofalowe działania na rzecz zachowania, odtworzenia i ochrony jednych z ostatnich wielkich mokradeł Europy.